U polju krompira u blizini holandske granice s Belgijom holandski farmer Jakob van den Born sedi u kabini ogromnog kombajna za instrument tablom dostojnom svemirskog broda Enterprajz.
Iz svoje kabine, tri metra iznad tla, nadgleda dva drona – traktor bez vozača koji krstari poljima i kvadkopter u vazduhu – koji obavlja detaljna očitavanja količine hemikalija, vode i hranljivih sastojaka u tlu, prati razvoj useva, mereći napredak svake pojedinačne sadnice krompira. Proizvodna statistika na Van den Bornovoj farmi svedoči o superiornosti ovog „preciznog uzgoja”, kako ga nazivaju. Prosečan prinos krompira po hektaru iznosi oko 22 tone. Na Van den Bornovim poljima taj broj konstantno iznosi skoro 52 tone.
Taj bogati prinos još je izuzetniji kada se ima u vidu druga strana bilansa stanja: ulaz. Pre skoro dve decenije Holanđani su odlučili da se posvete održivoj poljoprivredi pod sloganom: „Dvostruko više hrane uz korišćenje upola manje resursa.” Od 2000. godine Van den Borne i mnogi drugi farmeri zavisnost od vode za ključne useve smanjili su za čak 90 odsto. Skoro su potpuno izbacili upotrebu hemijskih pesticida na biljkama u staklenicima, a od 2009. godine holandski stočari i proizvođači živine upotrebu antibiotika redukovali su za čak 60 odsto.
Još jedan razlog za divljenje: Holandija je mala, gusto naseljena zemlja sa više od 500 stanovnika po kvadratnom kilometru. Oskudeva u skoro svakom resursu koji se smatra neophodnim za ozbiljnu poljoprivrednu delatnost. Ipak, ta zemlja je po vrednosti druga na svetu u izvozu hrane. Ispred nje su samo Sjedinjene Države, koje imaju 270 puta veću površinu. Kako je to, uopšte, Holanđanima pošlo za rukom?
Foto: Shutterstock
Posmatrana iz vazduha, Holandija nimalo ne liči na druge velike proizvođače hrane, već izgle-da kao nedovršeni pačvork gusto zasađenih polja – od kojih je većina majušna po standardima agrobiznisa – istačkan prometnim gradovima i predgrađima. U najznačajnijim poljoprivrednim područjima ove zemlje skoro da nema površine koje nije pod krompirom, staklenika ni obora da nisu u senci nekog nebodera, proizvodnog pogona ili urbane zone. Više od polovine površine ove zemlje koristi se za agrikulturu i hortikulturu.
Potezi objekata koji liče na džinovska ogledala protežu se širom zemlje, blešteći na suncu i sijajući pod veštačkim osvetljenjem kada padne noć. To su neverovatni holandski kompleksi staklenika, od kojih neki pokrivaju i 70 hektara.
Ove klimatizovane farme omogućavaju državi smeštenoj na jedva 1.600 kilometara od arktičkog kruga da bude svetski lider u izvozu paradajza, koji zahteva toplotu. U smislu materijalne vrednosti, Holanđani su i najveći svetski izvoznici krompira i crnog luka, kao i drugi najveći izvoznici povrća uopšte. Više od trećine semena kojim se trguje u svetu potiče iz Holandije.
